Hoe help ik iemand die te maken heeft (gehad) met online seksueel misbruik?

Online seksueel misbruik kan iedereen worden aangedaan. Of je nu jong, oud, man, vrouw, hetero, homo of anders bent. Het komt voor in alle lagen van de samenleving. En het is nooit de schuld van het slachtoffer zelf.

Sexting is bijvoorbeeld een normale vorm van experimenteren met seksualiteit. Het hoort bij de seksuele ontwikkeling van jongeren. Maar ook volwassenen wisselen weleens sexy beelden uit. Online seksueel misbruik kan dus ook volwassenen worden aangedaan.

Met sexting zelf is helemaal niets mis. De fout ligt altijd bij de persoon of personen die hier misbruik van maakte(n).

Bij veel vormen van online seksueel misbruik is er een verschil in macht.

Jouw naaste kan bijvoorbeeld worden gemanipuleerd of gedwongen iets te doen wat hij of zij niet wil. Omdat wordt gedreigd dat er anders een foto of video zal worden verspreid. Of het gaat bijvoorbeeld om grooming, waarbij een volwassene online het vertrouwen van een kind probeert te winnen.

Het verschil in macht wordt nog groter als de dader zegt dat het de schuld van het slachtoffer zelf is. Ook kan het slachtoffer (hierdoor) mogelijk niet doorhebben dat het om online seksueel misbruik gaat.

Dit alles kan het voor jouw naaste extra lastig maken om over de situatie te vertellen.

Mogelijk heeft jouw naaste in vertrouwen een sexy foto of video van zichzelf gedeeld. Bijvoorbeeld vanuit verliefdheid of nieuwsgierigheid. Het is heel pijnlijk als dit vertrouwen wordt geschaad en de beelden ongevraagd zijn doorgestuurd.

Slachtoffers schamen zich vaak en leggen de schuld al snel bij zichzelf. En helaas doet de omgeving dit ook vaak, soms zonder het goed te beseffen. Bijvoorbeeld met een opmerking als: ''Je had die beelden ook nooit moeten versturen.'' Zulke uitspraken kunnen kwetsen en het schuldgevoel versterken.

Het is belangrijk te beseffen dat jouw naaste nooit zelf schuldig is. De fout ligt altijd bij de persoon die online seksueel misbruik pleegt. Om welke vorm van online seksueel misbruik het ook gaat.

Het is dan ook altijd goed om jouw naaste duidelijk te maken dat het nooit zijn of haar schuld is. En om het eigen tempo te respecteren waarin hij of zij erover wil vertellen.

Daarnaast is het belangrijk om zijn of haar mogelijke schuldgevoel te erkennen. Daarom kun je beter zeggen "Het is niet jouw schuld" dan "Je moet je niet schuldig voelen." Dit heeft namelijk vaak tijd nodig om te verminderen.

Lees meer over victim blaming en hoe je dit kunt voorkomen.

Jouw naaste kan schaamte, schuld, angst en boosheid voelen, en op hetzelfde moment trouw willen blijven aan de dader. Bijvoorbeeld omdat het begon met sexting vanuit verliefdheid, zoals bij een loverboy vaak het geval is.

Dubbele gevoelens maken het moeilijk om over de situatie te praten en voor de eigen veiligheid te kiezen. Het kan daarom zo zijn dat jouw naaste pas veel later over de gebeurtenis(sen) vertelt.

Online seksueel misbruik kan voor heftige emoties zorgen. Met mogelijk heftige uitspraken en/of gedrag tot gevolg. Het is goed om te beseffen dat dit niet persoonlijk bedoeld is. En om te proberen om je in te leven en jouw naaste te steunen, in plaats van erover te oordelen.

De gevolgen van online seksueel misbruik kunnen groot zijn.

Naast gevoelens van schaamte en schuld kan jouw naaste zich angstig en onzeker voelen, verdrietig, hopeloos of machteloos. Met mogelijk veel klachten tot gevolg. Denk aan een depressie, een laag zelfbeeld, PTSS en zelfs gedachten over zelfmoord. Ook kan jouw naaste zich steeds meer gaan afsluiten van anderen, uit angst om herkend te worden.

Lees meer over de mogelijke gevolgen van online seksueel misbruik.

Online seksueel misbruik kan een traumatische gebeurtenis zijn waar iemand nog heel lang last van kan hebben.

Het trauma kan voor heftige emoties, reacties en gedrag zorgen. En het bijvoorbeeld moeilijker maken om anderen te vertrouwen. Het is goed om dit te beseffen. En om met jouw naaste in contact te blijven, ook als jouw steun niet direct wordt geaccepteerd.

Je kunt altijd vragen of jouw naaste behoefte heeft aan (hulp bij) aangifte doen. Je kunt daarbij vertellen dat de politie graag met hem of haar meedenkt. En dat bij twijfel niets moet, ook als hij of zij al in gesprek is geweest met de politie. Het is wel belangrijk dat je jouw naaste zelf laat beslissen wat er wel en niet gebeurt.

Houd er rekening mee dat geen één situatie hetzelfde is. Iedereen kan anders op seksueel misbruik reageren en ook de gevolgen zijn voor iedereen anders.

Het is belangrijk om niet weg te kijken en een vermoeden van online seksueel misbruik goed te onderzoeken. Zeker als het gaat om een kwetsbaar iemand zoals een kind of jongere.

Je kunt bijvoorbeeld voorzichtig naar de situatie vragen, en laten weten dat je er voor hem of haar bent. En je zou samen met iemand uit de omgeving van jouw naaste kunnen bepalen wat een goede volgende stap is.

Het is goed om te beseffen dat jouw naaste zichzelf mogelijk niet als slachtoffer ziet. Bijvoorbeeld omdat hij of zij denkt dat het zijn/haar eigen schuld is. Ook kan het zijn dat jouw naaste er niet (veel) over durft te vertellen, door schaamte en schuldgevoel.

Bij sterke vermoedens kun je (samen) een melding maken of om advies vragen bij:

• Centrum Seksueel Geweld, via 0800-0188 of via de chat op hun website;
• Helpwanted, via 020-2615 275 of via de chat op hun website;
• Fier, via 088-2080 000 of via de chat op hun website, en
• de politie (0900-8844).

Je kunt ook (samen) een melding maken van online seksueel misbruik. Dit kan bij:

• de politie (0900-8844);
• Meld Misdaad Anoniem (0800-7000 of via de website), of
• Centrum Seksueel Geweld, via 0800-0188 of via de chat op hun website.

Is jouw naaste in direct gevaar? Dan mag je altijd contact opnemen met de politie. Of met Fier, als het bijvoorbeeld om een loverboy gaat.

Bij sterke vermoedens kun je (samen) advies vragen bij:

• Centrum Seksueel Geweld, via 0800-0188 of via de chat op hun website;
• Helpwanted, via 020-2615 275 of via de chat op hun website;
• Fier, via 088-2080 000 of via de chat op hun website;
• Slachtofferhulp Nederland, via 0900-0101 of via de chat op hun website, en
• de politie (0900-8844).

Je kunt ook (samen) een melding maken van online seksueel misbruik. Dit kan bij:

• de politie (0900-8844);
• Meld Misdaad Anoniem (0800-7000 of via de website), of
• Centrum Seksueel Geweld, via 0800-0188 of via de chat op hun website.

Is jouw naaste in direct gevaar? Dan mag je altijd contact opnemen met de politie. Of met Fier, als het bijvoorbeeld om een loverboy gaat.

Online seksueel misbruik kan ook offline seksueel misbruik tot gevolg hebben. Zoals bij grooming of een loverboy. Ook kan jouw naaste zoveel last hebben van het online seksueel misbruik, dat hij of zij bijvoorbeeld denkt aan zelfdoding.

Heb je het vermoeden dat jouw naaste direct hulp nodig heeft? Dan mag je altijd contact opnemen met de politie (0900-8844). Of met Fier, als het bijvoorbeeld om een loverboy gaat. Via 088-2080 000 of via de chat op hun website.

Professionele hulp is niet altijd nodig na online seksueel misbruik. Heeft jouw naaste een maand of langer na het misbruik nog steeds veel psychische of emotionele klachten? Dan kan professionele hulp nodig en helpend zijn. Via de keuzehulp op deze pagina van Slachtofferwijzer zijn verschillende organisaties te vinden die kunnen helpen.

Bij gedachten aan zelfdoding mag jouw naaste ook altijd contact opnemen met 113 Zelfmoordpreventie. Hier werken mensen die zonder oordeel naar hem of haar luisteren. Contact opnemen kan (anoniem) via 0800-0113 of via de chat op hun website.

Bij offline seksueel misbruik

Is jouw naaste ook offline seksueel misbruikt en is dit in de laatste 7 dagen gebeurd? Dan kun je adviseren om niet te douchen en forensisch onderzoek te laten doen bij Centrum Seksueel Geweld. Dit kan belangrijk zijn om bewijs te verzamelen voor een mogelijke aangifte. Ook is een lichamelijk onderzoek altijd slim om te laten doen, voor zijn of haar gezondheid.

Jouw naaste kan bang zijn om niet geloofd te worden. Ga ervan uit dat hij of zij de waarheid spreekt. Probeer vooral heel goed te luisteren en het eigen tempo van erover vertellen te respecteren.

Weet je niet hoe je moet reageren? Dit is een normale reactie. Wees niet bang om dit tegen jouw naaste te zeggen. Het is beter om dit eerlijk te vertellen dan om een onderwerp te ontwijken.

Jouw eerste reactie na zijn of haar verhaal, kan zijn: “Ik vind het zo erg dat dit jou is aangedaan. Ik ben er voor je als je erover wilt praten.” Of: “Hoe kan ik er voor je zijn?”

Wil je weten wat je nog meer kunt zeggen tegen iemand die een ongewenste seksuele ervaring had? In de #MeToo Gespreksetiquette van Samen Helen vind je meer informatie en adviezen.

Het is begrijpelijk dat je je machteloos voelt als iemand je vertelt over online seksueel misbruik. Zeker wanneer dit iemand is die dicht bij jou staat, zoals je zoon of dochter.

Probeer geen uitspraken te doen zoals ‘‘Waarom heb je die beelden gedeeld?’’ of ‘‘Waarom heb je het niet eerder verteld?” Dit kan het gevoel geven dat jouw naaste zelf schuldig is. En kan het lastig maken om verder te vertellen. Probeer daarom om in je reactie begrip te tonen en mee te voelen.

Lees meer over victim blaming en hoe je dit kunt voorkomen.

Voor slachtoffers van online seksueel misbruik is het een grote stap om hierover te vertellen. Ondanks dat je ook als naaste sterke emoties kunt ervaren, is het belangrijk om zo rustig mogelijk te blijven. Probeer boven alles goed naar het slachtoffer te luisteren en rustig en steunend te reageren.

Natuurlijk wil je heel graag dat jouw naaste zich snel beter voelt. En mogelijk denk je daarom al snel in oplossingen. Maar voor het herstel van jouw naaste is het vooral belangrijk dat zijn of haar gevoelens worden erkend.

Weet dat de pijn en het mogelijke trauma niet direct kunnen worden opgelost. Dit kun jij als naaste helaas niet zomaar wegnemen, hoe graag je het ook zou willen.

Voor mogelijke schuldgevoelens geldt hetzelfde. Wat er gebeurd is, is natuurlijk nooit de schuld van jouw naaste en dit besef is belangrijk voor het herstel. Toch kun je beter zeggen "Het is niet jouw eigen schuld", dan "Je moet je niet schuldig voelen". Ook het schuldgevoel kun je namelijk niet zomaar wegnemen; dit heeft tijd nodig om te verminderen.

Je steunt jouw naaste al heel veel door een luisterend oor te bieden. En hem of haar het gevoel te geven er niet alleen voor te staan.

Je kunt duidelijk maken dat je graag helpt, en dat jullie samen naar mogelijke oplossingen kunnen zoeken. Het is wel belangrijk dat je hem of haar zelf laat bepalen wat er wel en niet gebeurt. Iedereen heeft een eigen tempo en een eigen manier van ermee omgaan.

Dit geldt ook als het misbruik al is gestopt en jouw naaste over bepaalde stappen nadenkt. Denk aan aangifte doen of in therapie gaan voor psychische klachten.

Voor jouw naaste is het belangrijk te weten dat je er voor hem of haar bent. En dat hij of zij er niet alleen voor staat.

Het is heel normaal als je niet goed weet wat je voor jouw naaste kan doen. Je kunt altijd vragen hoe je hem of haar kunt helpen. Zo kan hij of zij zelf aangeven waar behoefte aan is.

Gaat het bijvoorbeeld om sexting-misbruik? Op Helpwanted.nl staat wat je kan doen nadat sexting is misgegaan. Hoe eerder er actie wordt genomen, hoe groter de kans dat de beelden kunnen worden verwijderd.

Een van die stappen is bijvoorbeeld het doen van aangifte bij de politie. Hierbij is het belangrijk om zoveel mogelijk bewijs te verzamelen.

Het komt vaak voor dat iemand die online seksueel misbruikt is, schuldgevoelens heeft. Terwijl hij of zij absoluut niet schuldig is aan wat hem of haar is aangedaan.

Voor het herstel van jouw naaste is het heel belangrijk te horen dat hij of zij niet zelf schuldig is. Probeer dit te blijven zeggen en leg uit dat de dader dit nooit had mogen doen.

Je kunt daarbij beter zeggen "Het is niet jouw schuld" dan "Je moet je niet schuldig voelen". Zo maak je de onschuld van jouw naaste duidelijk, en erken je ook zijn of haar gevoelens. Een schuldgevoel kun je namelijk niet zomaar wegnemen: het heeft vaak tijd nodig om te verminderen.

Je kunt jouw naaste vertellen over de rechten die hij of zij heeft. Zoals het recht op aangifte doen en gratis (bijvoorbeeld juridische) hulp. Rechtsbijstand aan slachtoffers van gewelds- en zedenzaken is van groot belang. Niet alleen ter ondersteuning van het slachtoffer, maar ook in het kader van de begeleiding van het gehele juridische traject van aangifte tot aan het vonnis. Download hier de PDF van aangifte tot vonnis.

Je kunt jouw naaste vertellen over de hulp en (h)erkenning die hij of zij kan vinden via Slachtofferwijzer. Op deze pagina vindt jouw naaste:

• verhalen van anderen die online seksueel misbruik meemaakten;
• organisaties die contact met lotgenoten organiseren;
• organisaties die professionele hulp en advies bieden;
• informatie over zijn of haar rechten en het strafproces, en
• meer informatie over online seksueel misbruik.

Het is normaal dat jouw naaste lang na het misbruik nog (elke dag) last kan hebben van wat er gebeurd is. Hiervan herstellen kost tijd en iedereen heeft hierin zijn eigen tempo. Wees daarom geduldig en bied tijd en ruimte om erover te kunnen praten. Ook als het al lang geleden gebeurd is.

Het kan zijn dat jouw naaste nog lang last heeft van de gebeurtenis(sen). Je kunt voorstellen om samen te kijken naar wat hij of zij leuk vindt om te doen. Of om te onderzoeken waar jouw naaste goed in is. Dit kan helpen om de eigen kracht terug te vinden en het zelfbeeld te verbeteren.

Gaat het om een kind? Dan is het ook voor de ouder(s) vreselijk om te ontdekken wat hun kind is aangedaan. Of het seksueel misbruik nu ook offline, of alleen online gebeurde. Dit kan veel indruk maken en ook zij hebben een luisterend oor nodig.

Zijn jullie jonger dan 18 jaar? Vraag dan samen hulp van een volwassene die jullie allebei vertrouwen. Zeker bij het doen van aangifte is het slim om een volwassene mee te laten gaan.

Het kan lastig zijn om te weten wat je het beste kunt zeggen. En hoe dat wat je zegt op jouw naaste overkomt.

Sommige uitspraken kun je heel goed bedoelen maar kunnen toch kwetsen, en zelfs schadelijk zijn. Bijvoorbeeld omdat je het zelf niet hebt meegemaakt, en toch zegt dat je snapt hoe hij of zij zich voelt. Probeer erop te letten dat je dit soort uitspraken voorkomt.

Wat je altijd zou kunnen zeggen, is:

"Ik heb het zelf niet meegemaakt, maar ik kan me voorstellen dat het heel heftig is (geweest). Ik vind het heel erg dat dit jou is/wordt aangedaan en ben er voor je als je erover wil praten."

Het kan voor jouw naaste pijnlijk zijn als je de situatie of zijn of haar emoties bagatelliseert. Ook als het online seksueel misbruik al in het verleden ligt, want het kan diepe sporen nalaten. Probeer geen uitspraken te doen waardoor jouw naaste het gevoel krijgt niet serieus te worden genomen. Zoals:

• ‘’Is het niet eens tijd om verder te gaan?’’
• ‘’Het is nu al zo lang geleden.’’

Het verhaal dat jouw naaste je vertelt, kan bestaan uit losse stukjes van herinneringen. Mogelijk wil je proberen om hier een logisch verhaal van te maken door alle feiten helder te krijgen. Maar dit is niet nodig en vaak ook niet mogelijk.

Te veel vragen stellen, of vragen stellen waar twijfel uit kan blijken, kan kwetsen en schuldgevoelens versterken.

Het is het belangrijkst dat jouw naaste geloofd wordt. En dat jij ervan uitgaat dat hij of zij de waarheid spreekt.

Lees meer over victim blaming om nog beter te voorkomen dat je het schuldgevoel van jouw naaste onbedoeld vergroot.

Jouw naaste kan verschillende emoties laten zien en zelfs boos en agressief reageren. Dit kan komen door gevoelens van schaamte, schuld en bijvoorbeeld onmacht. Dit soort emoties komen vaker voor bij mensen die een heftige gebeurtenis meemaakten. Probeer te beseffen dat het niet persoonlijk bedoeld is en probeer er niet over te oordelen.

Mogelijk denk je te weten welke acties voor jouw naaste het beste zouden zijn. Toch is het belangrijk dat je hem of haar zelf laat beslissen wat er wel en niet gebeurt. Zeg bijvoorbeeld niet: "Je moet echt naar de politie gaan." Of ‘‘Nu wordt het echt tijd om weer eens op pad te gaan.’’

Probeer altijd de grenzen en het eigen tempo van jouw naaste te respecteren, in plaats van te pushen.

Mogelijk denk je te weten wat voor jouw naaste de beste manier is om met de situatie om te gaan. Toch heeft iedereen zijn eigen tempo en eigen manier hierin. Probeer daarom geen uitspraken te doen als:

• "Je moet je gevoelens niet wegstoppen."
• "Je moet wel gewoon huilen, hoor."
• "Als je er niet over praat, kun je het ook geen plek geven."

Het is begrijpelijk dat je jouw naaste op alle mogelijke manieren wilt beschermen. Zeker als het om een kwetsbaar iemand gaat. Het is wel goed te beseffen dat te veel bescherming kan aanvoelen als straf. Kijk of je samen stappen kunt onderzoeken of maken waarbij jouw naaste zoveel mogelijk zelf beslist wat er gebeurt.

Verbied het niet, maar praat erover.

Natuurlijk wil je als ouder liever niet dat jouw kind een naaktfoto naar iemand stuurt. Toch kan je het experimenteren met online seksualiteit niet verbieden. Want ook dit hoort bij de seksuele ontwikkeling van jongeren.

Door het streng te verbieden, is de kans groot dat ze niet eerlijk durven zijn wanneer het misgaat. Door er open over te praten, durven ze eerder hun ervaring met je te delen. Hierdoor kan online seksueel misbruik gestopt of zelfs voorkomen worden.

Lees meer over wat je als ouder moet weten over online seksueel misbruik op onze website (Fonds Slachtofferhulp).

Boze gevoelens richting de dader zijn heel logisch, maar het delen hiervan helpt jouw naaste niet altijd. Zeker als de dader een bekende is, of als het begon met sexting vanuit verliefde gevoelens. Mogelijk wil jouw naaste hem of haar, ondanks het misbruik, trouw blijven. Het is goed om hier rekening mee te houden.

Heeft jouw naaste nog lang na het misbruik last van wat er gebeurd is? Je wil natuurlijk graag dat hij of zij snel herstelt en de hele situatie achter zich kan laten. En je denkt daarom misschien al snel in oplossingen.

Het is goed te beseffen dat je de gebeurtenis(sen) en de emotionele gevolgen niet weg kunt nemen. Met oplossingen komen is dus niet altijd de gewenste reactie. Een luisterend oor is vaak veel belangrijker.