Seks tegen de wil

De zedenwetgeving in Nederland is verre van actueel. Steeds vaker vinden seksuele misdrijven online plaats, iets wat veelal niet in ons huidige Wetboek van Strafrecht

is opgenomen. Daarnaast is er momenteel een groot gat tussen wat er zich in de maatschappij afspeelt op het gebied van seksueel grensoverschrijdend gedrag, en wat ook in de wet strafbaar is gesteld. Kortom, hoog tijd om de zedenwetgeving te actualiseren, zodat dit beter aansluit op de gebeurtenissen in de maatschappij. Een van de belangrijkste voorstellen van de Minister is om een nieuw wetsartikel te introduceren, genaamd ‘seks tegen de wil’. Maar wat houdt dit artikel precies in en wat betekent dit voor slachtoffers?

Huidige wetgeving verkrachting: dwang moet bewezen worden

Op dit moment is het zo dat er volgens de wet pas sprake is van verkrachting of aanranding, als het slachtoffer kan aantonen dat er sprake is geweest van dwang. Uit de bewijsmiddelen moet ook blijken dat het slachtoffer zich op de één of andere manier heeft verzet en dat het onmogelijk was om zichzelf uit de situatie te halen.

Helaas komt het vaak voor dat dwang niet bewezen kan worden. Omdat slachtoffers uit angst bevriezen, de ‘bevriezingsreactie’ of ‘freeze-reactie’ genoemd. Dit is een instinctieve overlevingsreactie die plaatsvindt in je hersenen, waarbij je lichaam als het ware wordt verlamd. Slachtoffers kunnen zich hierdoor niet fysiek verzetten of om hulp roepen, want ook de stembanden verlammen. Deze natuurlijke reactie van het lichaam gebeurt automatisch en heel snel, je kan het vergelijken met het terugtrekken van je hand als je je brandt. Het is geen bewuste keuze, het gebeurt gewoon. Het gevolg van deze overlevingsreactie, is dat de vereiste dwang tijdens de rechtszaak vaak niet bewezen kan worden en veel daders vrijuit gaan.

Nieuwe zedenwet: dwang niet vereist

Om slachtoffers van verkrachting en aanranding beter te beschermen, introduceert de Minister een nieuw wetsartikel genaamd ‘seks tegen de wil’. De gedachte hierachter is dat seks te allen tijde vrijwillig moet zijn. Is dit niet het geval, dan is het strafbaar. De Minister wil echter niet zo ver gaan om elk onvrijwillig seksueel binnendringen van het lichaam ook per definitie verkrachting te noemen. Hij kiest er namelijk voor om een nieuw artikel te introduceren in plaats van het huidige verkrachtingsartikel aan te passen. Iets waar wij van Fonds Slachtofferhulp het niet mee eens zijn, maar hierover later meer.

Om tot een veroordeling van dit nieuwe artikel te komen hoeft dwang niet bewezen te worden. Wel moet aangetoond worden dat de seks niet vrijwillig was en dat de dader dit ook wist of had moeten weten. Waar een enkele ‘nee’ of een bevriezingsreactie veelal niet zal leiden tot een veroordeling voor verkrachting, zal dit met dit wetsvoorstel wel kunnen leiden tot een veroordeling voor ‘seks tegen de wil’. Hierop staat een maximale gevangenisstraf

van 6 jaar. Dit is de helft van de maximale gevangenisstraf voor verkrachting, daarop staat namelijk maximaal 12 jaar.

Noem het beestje bij zijn naam

De introductie van dit wetsartikel roept bij mij veel vragen op. Want waarom kiest de Minister ervoor om een nieuw wetsartikel te introduceren, in plaats van het huidige verkrachtingsartikel aan te passen? Is het onvrijwillig seksueel binnendringen van iemands lichaam niet per definitie verkrachting? En waarom is ervoor gekozen om de maximale straf met de helft te verlagen? Is seks tegens iemands wil dan niet net zo erg als verkrachting? En is er wel over nagedacht dat het delict ‘seks tegen de wil’, vanwege het strafmaximum van 6 jaar, na 12 jaar zal verjaren terwijl verkrachtingen juist niet verjaren? En dan heb ik het nog niet eens over de woordkeuze voor de titel ‘seks tegen de wil’. Ik kan me voorstellen dat deze formulering veel slachtoffers tegen de borst stuit. Dat je dan tijdens de uitspraak bij de Rechtbank tegenover jouw dader staat en te horen krijgt: ‘Er is geen sprake van verkrachting, maar wel van seks tegen uw wil’. Dit doet geen recht aan de ernst van de situatie en de erkenning die slachtoffers verdienen voor hetgeen hen is aangedaan. Elk onvrijwillig seksueel binnendringen van iemands lichaam = verkrachting, punt. Dus noem het dan ook zo.

Wetsadvies

Gelukkig is het niet zo dat de plannen van de Minister al helemaal vast liggen. Het voorstel is nog een voorontwerp. Fonds Slachtofferhulp is gevraagd om hier advies op te geven en dit gaan wij ook zeker doen. We zullen in ons advies de bovenstaande vragen aan de Minister voorleggen en daarnaast met een alternatief komen. Op 16 augustus 2020 zal ons advies openbaar worden gemaakt op onze website: www.fondsslachtofferhulp.nl/programma/politiek-wetgeving/