Wat zijn creepshots en waarom zijn ze strafbaar?

Creepshots zijn stiekem genomen foto's zonder toestemming – vaak seksueel getint. Lees wat creepshots precies zijn, waarom het strafbaar is en wat je kunt doen als je slachtoffer bent.

Wat zijn creepshots?

Creepshots zijn foto's of video’s vaak met een seksuele ondertoon die iemand stiekem maakt van een ander, zonder toestemming. Dit gebeurt meestal op openbare plekken, zoals in het openbaar vervoer, op straat, in winkels of op festivals. Het gaat dan om beelden van iemands lichaam, kleding, of specifieke lichaamsdelen, gemaakt met de bedoeling om de gefotografeerde persoon te seksualiseren of objectiveren. Hoewel het misschien onschuldig lijkt voor de maker, zijn de gevolgen voor het slachtoffer vaak groot.

Wat is het verschil tussen een creepshot en een ‘candid’ foto?

Een ‘candid’ foto is een spontane foto die gemaakt wordt zonder dat de persoon poseert, maar wel met respect voor de privacy.

Waarom zijn creepshots zo schadelijk?

Creepshots kunnen heel schadelijk zijn voor iemand die dit meemaakt. Je kan je vernederd, angstig en kwetsbaar voelen. Dat gevoel ontstaat doordat slachtoffers er vaak niet bewust van zijn dat iemand ze op de foto zet. De dader misbruikt de anonimiteit van het moment om de foto’s te maken.

Online verspreiding van creepshots

Als creepshots online worden gedeeld – op sociale media, websites of via chatapps – verspreidt de schade zich als een olievlek. Het slachtoffer verliest de controle over diens eigen beeld en privacy. De beelden kunnen jarenlang online blijven circuleren, wat leidt tot blijvende emotionele stress, schaamte en angst. In sommige gevallen worden de beelden ook gebruikt voor pesterijen, chantage of zelfs verder misbruik. Dit digitale tijdperk heeft het probleem van online verspreiding alleen maar groter gemaakt, waardoor het voor slachtoffers bijna onmogelijk is om de controle over hun eigen beeld terug te krijgen.

Zijn creepshots strafbaar?

Ja, het maken en verspreiden van creepshots is in Nederland strafbaar. De wet beschermt de privacy en het recht op afbeelding van burgers. Het maken van foto's of video's van personen in een privésfeer (zelfs als die in de openbare ruimte is) met een seksuele intentie, valt onder het schenden van de privacy en kan onder verschillende artikelen van het Wetboek van Strafrecht vallen.

• Artikel 139f Wetboek van Strafrecht (WvSr): Dit artikel richt zich op het vastleggen van beelden in een woning, besloten lokaal of erf. Hoewel creepshots vaak in de openbare ruimte worden gemaakt, kan dit artikel van toepassing zijn als de context van de openbare ruimte als semi-privé wordt beschouwd, bijvoorbeeld in paskamers, toiletten of kleedkamers. De straffen kunnen variëren van geldboetes tot gevangenisstraffen van maximaal één jaar.
• Artikel 296 WvSr (Openbaarmaking van een portret tegen de wil van de geportretteerde): Dit artikel is van groot belang bij de online verspreiding van creepshots. Als de beelden zonder toestemming van de geportretteerde openbaar worden gemaakt, kan dit strafbaar zijn. Dit geldt des te meer wanneer het beeldmateriaal een schadelijk of seksueel karakter heeft. De maximale straf is één jaar gevangenisstraf of een geldboete. Rechters houden rekening met de ernst van de verspreiding, het aantal keer dat de beelden zijn gedeeld, en de psychische impact op het slachtoffer.
• Stalking (artikel 285b WvSr): In sommige gevallen kan het herhaaldelijk maken of verspreiden van creepshots vallen onder stalking, vooral als het meerdere keren gebeurt en leidt tot ernstige angst of hinder bij het slachtoffer. De straf op stalking kan oplopen tot drie jaar gevangenisstraf.

Voorbeelden van rechtszaken over creepshots

In Nederland zijn er de afgelopen jaren steeds meer zaken geweest waarin makers van creepshots zijn veroordeeld. De rechter oordeelt steeds strenger over dit soort gevallen. In een recente zaak werd een man veroordeeld die in de tram foto's maakte onder de rokken van vrouwen. Hij kreeg een taakstraf en moest een schadevergoeding betalen aan de slachtoffers. Bij een andere zaak ging het om een individu die beelden van vrouwen in paskamers maakte en deze online verspreidde. Deze persoon kreeg een langere gevangenisstraf vanwege de ernstige schending van de privacy en de online verspreiding.

Wat kan je doen als je slachtoffer bent van een creepshot?

Als iemand een creepshot van jou heeft gemaakt kan je je hierdoor boos, bang en kwetsbaar voelen. Probeer erover te praten met iemand om je heen. Als dat niet lukt, kan je professionele hulp zoeken, ook kan je dag en nacht terecht bij de Luisterlijn, via 088-0767 000. Helpwanted kan je eventueel helpen met het offline halen van jouw beelden, zij zijn bereikbaar op 0202615275. Beide organisaties hebben ook een (anonieme) chat.