Jongeren delen ervaringen seksueel geweld op TikTok

Op het indringende R&B-nummer Don’t van Bryson Tiller playbacken duizenden jongeren op TikTok en delen zo hun ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een hype uit Amerika die weer overwaait? Of een groeiende, stevige statement door jongeren tegen seksueel misbruik.

Het doet erg denken aan de #MeToo beweging die in 2017 tot leven kwam. Dat was het moment waarop slachtoffers wereldwijd besloten om hun ervaring met seksueel geweld online te delen. Dit gebeurde vooral op Twitter door een iets oudere generatie. Maar het doel van deze uit Amerika afkomstige trend op TikTok is hetzelfde: steun zoeken, bewustwording creëren, het taboe doorbreken. Alleen dan in de taal en op het platform van een jongere generatie. Nog een parallel: mensen worden door elkaar aangestoken. Als je veel van zulke video’s ziet, durf je eerder. Of zoals de 17-jarige Suzanne vertelde tegen NOS Stories: “Het geeft wel een sterk gevoel, je weet dat je niet alleen bent en als je dat standaard weet dan voel je je sowieso sterker.”

Steun in jouw eigen taal

Carlo Contino van Fonds Slachtofferhulp ziet deze ‘jonge opvolger’ van #MeToo als een duidelijke trend dat er steeds meer openheid komt op het taboe seksueel geweld. “Mensen zoeken steun bij elkaar. Ze geven een creatieve uiting aan wat hen is overkomen en hopen vaak ook zo anderen te helpen. Dat is een hele krachtige manier waarmee het taboe op geweld stukje bij beetje steeds meer afgebroken wordt. En het mooie van dit soort initiatieven is dat ze bijna als vanzelf ontstaan. In de taal die je spreekt, binnen de groepen waarbinnen je je beweegt.”

Onderzoek voor- en nadelen online exposure

Tegelijkertijd kleven er ook risico’s aan deze manier van ‘online disclosure.’ Want wat als je niet kunt rekenen op positieve reacties? Of de steun waar je op hoopte? Contino: “Het risico van haatreacties ligt altijd op de loer als je jezelf online blootstelt. Of nog sterker, victim blaming: het is je eigen schuld dat je slachtoffer bent geworden. Samen met het Nederlands Studiecentrum van Criminaliteit en Rechtshandhaving (NCSR) en de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) hebben we onderzoek gedaan naar viral justice, oftewel, de gevolgen van het online openbaren van jouw slachtofferervaring. Wat bleek: bij positieve reacties voelen slachtoffers zich gehoord, gesteund, geloofd en gesterkt, wat het zelfvertrouwen weer vergroot. Negatieve reacties zoals victim blaming, onbegrip of ongeloof, zijn pijnlijk en geven slachtoffers het gevoel dat ze niet serieus worden genomen. Slachtoffers ervaren dit vaak als schadelijker dan de gebeurtenis zelf. Geen reactie – in ruim een derde van de gevallen – heeft ook een negatief effect. Je voelt je niet gehoord of niet belangrijk genoeg.”

Veiligheid van het TikTok format

Op TikTok geven de jongeren op een vaste manier uiting aan wat hen is overkomen. Op de filmpjes die ze uploaden zijn teksten te lezen als: ‘Mij dwingen naaktfoto’s te delen tijdens Facetime is niet zo netjes toch?’ Het format van playbacken en een persoonlijke tekst is een vaste formule op TikTok. Dat geeft een gevoel van veiligheid. Zo vertelt Suzanne aan NOS Stories: “Ik heb nu dus zo’n video gemaakt om het taboe te doorbreken, omdat het nog best wel lastig is om op social media je ei kwijt te kunnen zonder heel veel haatreacties.”

En ondanks de haatreacties die nooit helemaal uitblijven, heeft ook Eva (16) geen spijt van haar video over aanranding: “Omdat er ook mensen zijn die dit soort verhalen niet durven te delen. En die blijven er gewoon nog steeds mee rond lopen. Misschien dat ze nu dan zien dat ze niet alleen zijn, dat ze er ook opener over worden en er minder mee gaan zitten.” Carlo Contino benadrukt dat je voor professionele hulp of advies altijd contact kunt opnemen met het Centrum Seksueel Geweld.”

Hulp bij de voorbereiding

Er zijn dus zeker voordelen, maar ook nadelen aan een online onthulling. Goede voorbereiding en weten waar je aan begint, zijn belangrijke stappen als je overweegt om jouw ervaringen met seksueel overschrijdend gedrag openbaar te maken. Op Slachtofferwijzer hebben we een aantal tips voor je op een rij gezet.