Vluchtelingen helpen

Door verschillende voortdurende oorlogen zijn er wereldwijd meer dan 80 miljoen mensen op de vlucht. Er zijn alleen al bijna 7 miljoen Syriërs wegens oorlog hun land ontvlucht (vluchtelingenwerk). Door de huidige oorlog in Oekraïne zijn sinds eind februari ruim 4 miljoen mensen het land ontvlucht. Sindsdien is er in Nederland een toenemende belangstelling om oorlogsvluchtelingen te helpen. Middels donaties, het inzamelen van goederen en het aanbieden van huisvesting, tonen mensen hun medeleven.

Een vluchteling in huis nemen: waarmee rekening houden?

Eén van de manieren om te helpen is door een of meerdere mensen in huis te nemen die op de vlucht zijn voor oorlogsgeweld. Op dit moment bieden Nederlandse alleenstaanden, koppels en gezinnen onderdak aan Oekraïense vluchtelingen, maar ook aan vluchtelingen uit andere landen. Zo geven zij hen een (tijdelijke) veilige plek om op adem te komen. Het is belangrijk om te weten dat een vluchteling in huis nemen soms zorgen met zich meebrengt. Waar kunnen mensen die uit oorlogssituaties komen mogelijk mee kampen?

Hoe kan ik een vluchteling ondersteunen?

• Vragen waar behoefte aan is
  Sommige mensen vinden het prettig om over het slachtoffer te praten, herinneringen op te halen en iemands naam te blijven noemen. Voor anderen geeft dit juist veel verdriet. Door te vragen waar iemand behoefte aan heeft, kun je er op de gewenste manier voor hem of haar zijn.
• Praktische hulp bieden
  Hulp met de alledaagse dingen kan prettig zijn. Vraag of je iemand kunt helpen met bijvoorbeeld een boodschap, een maaltijd of hulp met de kinderen. Op deze manier kan iemand zelf aangeven wat hij of zij prettig vindt.
• Betrokkenheid tonen
  Het is heel normaal dat je in zo’n heftige situatie niet weet hoe je moet reageren of wat je moet zeggen. Wees niet bang om dit eerlijk aan te geven. Door uit te spreken dat je het verschrikkelijk voor iemand vindt, maar niet goed weet wat je moet zeggen, toon je je betrokkenheid.

Wat helpt niet?

• Clichés
  Probeer clichés te vermijden, zoals: ‘‘Heb je het al een plekje gegeven?’’, ‘‘Tijd heelt alle wonden’’, ‘‘Ben je er nu nog niet overheen?’’ of ‘‘Gelukkig heb je nog twee kinderen’’. Deze uitspraken kunnen zeer kwetsend zijn.
• De rol van hulpverlener aannemen
  Het is begrijpelijk dat je iemand zo goed mogelijk wilt helpen. Toch is het belangrijk om je te blijven realiseren dat jouw hulp als vriend(in), familielid of collega goed genoeg is. Je bent geen hulpverlener of psycholoog en die rol hoef je ook niet aan te nemen. Lees hier meer tips hoe je iemand kunt ondersteunen die een dierbare door geweld is verloren.

Welke organisaties helpen vluchtelingen?

Er zijn op dit moment een paar grote hulporganisaties ingesteld op het helpen van vluchtelingen. Vluchtelingenwerk helpt vluchtelingen met de asielprocedure en versterkt begrip voor vluchtelingen middels voorlichting. Ook kun je hier ervaringsverhalen lezen en aanmelden als vrijwilliger. Speciaal voor Oekraïense vluchtelingen is Refugeehelp gelanceerd vanuit het Rode Kruis. Deze site, tevens beschikbaar in het Engels, Oekraïens en Russisch, kan als uitgangspunt worden gebruikt wanneer je je wilt zetten voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland.

Wil jij helpen bij een internationale organisatie die gratis psychologische ondersteuning aan vluchtelingen biedt? De stichting Wereldpsychologen is op zoek naar tolken (Oekraïens en Russisch) en administratieve ondersteuning. Indien je interesse hebt kun je mailen naar wereldpsychologen@gmail.com.

Verschil asielzoeker en vluchteling

Het verschil tussen vluchtelingen en asielzoekers is veelbesproken. Er bestaat veel onduidelijkheid over en de termen worden soms ook door elkaar gebruikt. Helaas komt het nog te vaak voor dat vluchtelingen onterecht bestempeld worden als 'gelukszoekers'.

Stichting Vluchteling geeft de volgende betekenis aan de term vluchteling: “Een vluchteling is een persoon die gedwongen zijn of haar land is ontvlucht vanwege oorlog, geweld of vervolging, in veel gevallen plotseling en zonder voorafgaande waarschuwing. Zij kunnen niet naar huis terugkeren totdat de omstandigheden in het land van herkomst veilig zijn.” Vluchtelingen willen weer terug naar huis keren maar kunnen dit niet vanwege te onveilige situatie.

Asielzoekers zijn ook vluchtelingen, alleen doen zij aanspraak op huisvesting.

Disclaimer: Fonds Slachtofferhulp is zich ervan bewust dat de vluchtelingen uit Oekraïne niet de enige slachtoffers zijn van oorlogsgeweld. De onderstaande tekst is toepasbaar op de meeste oorlogsvluchtelingen. Veel links verwijzen echter naar hulporganisaties die zich specifiek richten op Oekraïense vluchtelingen. Het neemt niet weg dat het “de grootste migratiestroom sinds de Tweede Wereldoorlog is”, - Heather Komenda, VN-expert op het gebied van migrantenbescherming.