Hoe help ik iemand die te maken heeft (gehad) met bedreiging of intimidatie?

Gaat het om intimiderende woorden die op meerdere manieren te begrijpen zijn? En wordt hieruit niet duidelijk dat iemand een misdrijf wil plegen? Dan noemen we het intimidatie, een vorm van bedreiging die niet strafbaar is. Denk aan: ‘Ik weet waar je woont’ of ‘Ik kom jou nog wel tegen’.

Een bedreiging is pas strafbaar als er echt wordt gedreigd met een misdrijf en hier geen twijfel over kan bestaan.

Lees meer over het verschil tussen intimidatie en bedreiging.

De gevolgen van een bedreiging kunnen groot zijn. Of het nu één keer is gebeurd of vaker. Jouw naaste kan verschillende emotionele klachten krijgen. Zoals angst, straatvrees, paniekaanvallen, niet kunnen slapen of het gevoel nergens veilig te zijn.

Komt de bedreiging vanuit een bekende, zoals een partner of familielid? Dan kan jouw naaste dubbele gevoelens ervaren.

Aan de ene kant kan er angst zijn voor de dreiging van bijvoorbeeld geweld. Aan de andere kant wil jouw naaste mogelijk aan hem/haar trouw blijven. Dit maakt het vaak moeilijk om (erover te praten en/of) voor de eigen veiligheid te kiezen.

Bedreiging kan voor heftige emoties zorgen. Met mogelijk heftige uitspraken en/of gedrag tot gevolg. Het is goed om te beseffen dat dit niet persoonlijk bedoeld is. En om te proberen om je in te leven en jouw naaste te steunen, in plaats van erover te oordelen.

De bedreiging kan veel invloed hebben op de vrijheid van jouw naaste om te doen en laten wat hij/zij wil. Hierdoor kan zijn of haar leven, en ook dat van mogelijke gezinsleden, op zijn kop staan. Het is goed om je dit te beseffen.

Houd er rekening mee dat geen één situatie hetzelfde is. Iedereen kan anders op bedreiging reageren en ook de gevolgen zijn voor iedereen anders.

Het is belangrijk te beseffen dat jij als naaste de bedreiging niet kunt of moet stoppen. Je kunt wel met jouw dierbare meedenken over wat hij of zij kan doen. Vraag ook op welke manier je hem of haar kunt helpen. Voor iemand die een heftige gebeurtenis heeft meegemaakt, kan het prettig zijn als dingen uit handen worden genomen.

Probeer in te schatten hoe gevaarlijk de situatie is. En of jouw naaste bijvoorbeeld veilig naar huis kan gaan, als de bedreiging vanuit iemand in huis komt. Dit kun je doen door te vragen naar zijn of haar veiligheid. Probeer hierbij niet te snel conclusies te trekken, hoe lastig dat misschien ook is.

Is er direct gevaar? Schakel dan de politie in. Zij kunnen beoordelen of het nodig is om een veilige opvangplek te regelen.

Daarnaast kun je samen naar een veilige opvangplek zoeken. Via de keuzehulp op deze pagina of via de website van Opvangatlas.

Je mag ook altijd samen om advies vragen bij de politie (0900-8844).

Gaat het om een vorm van huiselijk geweld? Dan mag je ook altijd advies vragen en/of een melding maken bij Veilig Thuis. Via 0800-2000 of via de chat op hun website.

Van de buitenkant zie je niet altijd dat iemand bedreigd wordt. En ook niet hoeveel last hij of zij hiervan heeft. Vertelt jouw naaste je over bedreiging? Neem het dan serieus, want het is voor hem of haar belangrijk om geloofd te worden.

De situatie kan ook op jou diepe indruk maken. Ondanks de sterke emoties die je mogelijk ervaart, is het belangrijk om rustig te blijven. Probeer vooral goed te luisteren naar wat jouw naaste meemaakt of heeft meegemaakt. En daarbij zijn of haar emoties te erkennen.

Laat weten dat alle gevoelens en emoties er mogen zijn. Jouw naaste kan bijvoorbeeld last hebben van herbelevingen, angstig zijn of moeite hebben om anderen te vertrouwen. Erken alle gevoelens die naar boven komen. Ook als je ze zelf niet begrijpt, bijvoorbeeld wanneer jouw naaste bang is terwijl er geen direct gevaar meer is.

Voor mogelijke schuldgevoelens geldt hetzelfde. De bedreiging is natuurlijk nooit de schuld van jouw naaste, en dit besef is belangrijk voor het herstel. Toch kun je beter zeggen "Het is niet jouw eigen schuld", dan "Je moet je niet schuldig voelen". Je kunt het schuldgevoel namelijk niet zomaar wegnemen; dit heeft tijd nodig om te verminderen.

Het is heel normaal als je niet direct weet hoe je jouw naaste kunt steunen. Wees niet bang om dit te vragen. Zo kan hij of zij zelf vertellen welke hulp prettig of nodig is.

Zo kan het bijvoorbeeld fijn zijn om dingen uit handen te nemen. Om samen naar een veilige opvangplek te zoeken. Om mee te denken hoe jouw naaste het gevoel van veiligheid terug kan krijgen. Of simpelweg om een luisterend oor te bieden.

Hulp aanbieden met de gewone dingen kan prettig zijn. Vraag of je jouw naaste kunt helpen met bijvoorbeeld boodschappen doen, koken of de kinderen van school halen. Op deze manier kan hij of zij zelf vertellen welke hulp fijn is.

Je kunt jouw naaste vragen of er bewijs is dat hij of zij kan verzamelen. Denk aan screenshots van WhatsApp-gesprekken, mails of opgenomen telefoongesprekken. Dit is voor een aangifte belangrijk en vergroot de kans dat de dader kan worden opgepakt.

Jouw naaste kan mogelijk last hebben van schaamte en angst. Of er moeite mee hebben om negatief over de bedreiging te praten, bijvoorbeeld omdat het om een bekende gaat.

Respecteer het tempo waarop hij of zij over de situatie wil vertellen. Laat zien dat je er bent als jouw naaste je nodig heeft. En dat hij of zij er niet alleen voor staat. En laat hem of haar uiteindelijk zelf bepalen wat er wel en niet gebeurt.

Je kunt jouw naaste vertellen over de hulp en (h)erkenning die hij of zij kan vinden via Slachtofferwijzer. Op deze pagina vindt jouw naaste:

• verhalen van anderen die intimidatie of bedreiging meemaakten;
• organisaties die contact met lotgenoten organiseren;
• organisaties die professionele hulp, advies en/of een veilige opvangplek bieden;
• informatie over zijn of haar rechten, het strafproces en mogelijke schadevergoeding, en
• meer informatie over intimidatie of bedreiging.

Het is normaal dat jouw naaste lang na de bedreiging nog last kan hebben van wat er gebeurd is. Herstellen van een heftige gebeurtenis kost tijd en iedereen heeft hierin zijn eigen tempo. Wees daarom geduldig en bied tijd en ruimte om erover te kunnen praten. Ook als de bedreiging al in een ver verleden ligt.

Zijn jullie jonger dan 18 jaar? Vraag dan hulp van een volwassene die jullie allebei vertrouwen. Zeker bij het doen van aangifte is het slim om een volwassene mee te laten gaan.

Probeer geen opmerkingen te maken waarmee je de situatie bagatelliseert. Zoals: “Ik geloof niet dat hij jou echt iets aan zou doen, dus ik zou me niet zo druk maken.” Het is belangrijk dat jouw naaste voelt dat je zijn of haar gevoelens serieus neemt. Ook als je deze zelf minder goed begrijpt.

Soms kun je de dingen die je zegt heel goed bedoelen, maar kan iets toch kwetsend zijn. Bijvoorbeeld omdat je het zelf niet hebt meegemaakt, maar toch zegt dat je snapt hoe jouw naaste zich voelt. Probeer dit soort uitspraken te voorkomen.

Wat je altijd zou kunnen zeggen, is: "Ik heb het zelf niet meegemaakt, maar ik kan me voorstellen dat het heel heftig is (geweest). Ik vind het heel erg dat dit jou is/wordt aangedaan en ben er voor je als je erover wil praten."

Ook is het begrijpelijk dat je vol zit met vragen. Probeer toch om geen vragen te stellen waaruit blijkt dat je niet begrijpt hoe dit heeft kunnen gebeuren. Vragen als: ‘‘Waarom heb je niet eerder hulp gezocht?’’ kunnen overkomen alsof jouw naaste zelf schuldig is. Of het gevoel geven dat je hem of haar niet helemaal gelooft.

Maak altijd duidelijk dat je jouw naaste serieus neemt en dat hij of zij nooit zelf schuldig is.

Lees meer over victim blaming om nog beter te voorkomen dat je het schuldgevoel van jouw naaste onbedoeld vergroot.

Moedig jouw naaste niet aan om elke bedreiging per mail, chat of WhatsApp zo snel mogelijk te verwijderen. Dit kan belangrijk bewijsmateriaal zijn tijdens een aangifte.

Jouw naaste kan verschillende emoties laten zien en zelfs boos en agressief reageren. Dit kan komen door gevoelens van angst en onmacht. Deze emoties komen vaker voor bij mensen die bedreiging meemaken. Probeer te beseffen dat het niet persoonlijk bedoeld is en probeer er niet over te oordelen.

Mogelijk denk je te weten wat voor jouw naaste de beste manier is om met de situatie om te gaan. Toch heeft iedereen zijn eigen tempo en eigen manier hierin. Probeer daarom geen uitspraken te doen als: "Je moet je gevoelens niet wegstoppen, hoor."

Natuurlijk wil je het beste voor de persoon die je probeert te helpen. Toch is het belangrijk om hem of haar niet te pushen om bepaalde dingen te doen. Bijvoorbeeld door te zeggen:

• "Ik zou echt aangifte doen als ik jou was", of
• ‘‘Het wordt écht tijd om weer eens op pad te gaan, dat is goed voor je!’’

Respecteer de grenzen en het eigen tempo van jouw naaste.

Probeer niet te oordelen over de dader. Of te veel over hem of haar te vragen of te praten. Zeker als de dader een bekende is, kan dit emotioneel lastig zijn.

Is de bedreiging gestopt, maar heeft jouw naaste nog steeds last van wat er gebeurd is? Je wil natuurlijk graag dat hij of zij snel herstelt en de hele situatie achter zich kan laten. En je denkt daarom misschien al snel in oplossingen.

Het is goed te beseffen dat je de gebeurtenis(sen) en de emotionele gevolgen niet weg kunt nemen. Met oplossingen komen is dus niet altijd de gewenste reactie. Een luisterend oor is vaak veel belangrijker.