Cijfers medische fouten Nederland

Naar schatting krijgen in Nederland elk jaar 185.000 volwassenen te maken met medische fouten, zo blijkt uit een meting van studie Victims in Modern Society van Fonds Slachtofferhulp. Maar wat is precies een medische fout? En hoe vaak komen medische incidenten in Nederland voor?

Wat is een medische fout?

Een medische fout is een fout gemaakt door een mens die werkt in de gezondheidszorg, zoals een tandarts, fysiotherapeut, arts, verpleegkundige of chirurg. Bij een medische fout kan je denken aan het geven van een verkeerde diagnose stellen, meetapparatuur die niet goed werkt of een fout maken tijdens een operatie. In de praktijk gaat het vaak om een ongelukkige samenloop van omstandigheden.

De term ‘fout’ wekt de indruk er bewust iets fout is gedaan, terwijl er in de meeste gevallen helemaal geen sprake is van opzet. Daarom gebruiken mensen in de medische wereld liever de term, medisch incident. Lees hier meer over het verschil tussen een medisch incident, een complicatie en calamiteit.

Cijfers medische fouten in Nederland

Uit onderzoek Victims in Modern Society blijkt het jaarlijkse aantal medische fouten in Nederland rond de 200.000 ligt. In 2020 gaven circa 252.000 personen aan slachtoffer te zijn geworden van een medische fout in de afgelopen 12 maanden. In 2019 waren dit er nog 236.000 en in 2018 ging het om 203.000 personen.

Ontvangen meldingen medisch-specialistische zorg

Zorginstellingen zijn verplicht om een medische fout te melden bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, dit aantal ligt veel lager dan het werkelijk aantal medische fouten. In 2022 heeft de inspectie 828 verplichte meldingen ontvangen van aanbieders van medisch-specialistische zorg. Daarvan gingen 789 meldingen over een calamiteit. De inspectie ontving 16 meldingen over geweld binnen de zorgrelatie en 23 meldingen over ontslag wegens disfunctioneren.

De impact van een medische fout op slachtoffers

Dat een medisch incident grote gevolgen heeft voor het slachtoffer, blijkt uit de resultaten van het Victims-onderzoek. Slachtoffers van medische incidenten kampen veel vaker met psychische, werkgerelateerde, financiële, religieuze en juridische problemen dan mensen die geen trauma hebben meegemaakt. Ongeveer 28% heeft zelfs ernstige PTSS-symptomen.

Zo’n 56% van de slachtoffers van medische fouten komt in de problemen. Mensen verliezen hun werk, kunnen het trauma moeilijk verwerken, raken verwikkeld in een juridische strijd of zien hun relatie stranden. Problemen die duidelijk minder vaak voorkomen bij mensen die geen trauma hebben meegemaakt: 19%.

De impact van een medisch incident op zorgverleners

Het is belangrijk dat slachtoffers gehoord worden en de juiste hulp ontvangen. Dat geldt niet alleen voor patiënten. Zorgverleners worden als ‘second victim’ vaak ook getroffen.

Uit een enquête van de Federatie Medisch Specialisten – waarop ruim 1700 medisch specialisten reageerden – blijkt dat de impact van een medisch incident behalve voor de patiënt, ook groot is voor de betrokken medisch specialist. De gevolgen van een medisch incident staan haaks op de intentie om goede zorg te verlenen. Dit doet zoveel met ze dat 15% aangeeft na een ernstig medisch incident te hebben overwogen om tijdelijk met hun werk te stoppen. 9% overwoog zelfs helemaal te stoppen.

Betrokkenheid bij een medische misser geeft een gevoel van falen, maakt onzeker en demotiveert. Veel respondenten gaven aan dat meer openheid zou helpen bij de verwerking van zo’n incident.