Hoe help ik iemand die te maken heeft (gehad) met eergerelateerd geweld?

Schaamte, schuldgevoel en angst kunnen ervoor zorgen dat jouw naaste niet over het geweld durft te vertellen. Het komt vaak voor dat iemand hier pas jaren later iets over deelt.

Ook speelt vertrouwen een grote rol in een cultuur waar eer belangrijk is. Jouw naaste kan bang zijn om het vertrouwen van de familie te schaden. En dit kan het extra moeilijk maken om met anderen over zijn of haar situatie te praten. Het is goed om hier rekening mee te houden.

Vertelt jouw naaste wel over het geweld? Dan is het altijd goed om duidelijk te maken dat het nooit zijn of haar schuld is.

Daarnaast is het belangrijk om de emoties van jouw naaste te erkennen. Daarom kun je bijvoorbeeld beter zeggen "Het is niet jouw schuld" dan "Je moet je niet schuldig voelen." Je kunt dit soort gevoelens namelijk niet zomaar wegnemen: dit heeft vaak tijd nodig om te verminderen.

Het is begrijpelijk dat je jouw naaste het liefst zo snel mogelijk uit de onveilige situatie wil halen. Houd er toch rekening mee dat het een gevoelige situatie is die vraagt om een voorzichtige aanpak.

Te snel advies geven of jouw naaste pushen om in actie te komen, is meestal niet handig. Net als zelf contact opnemen met de pleger. De pleger kan bang worden dat de situatie bij meer mensen bekend raakt, en/of dat de politie wordt gewaarschuwd. Met mogelijk nog meer geweld tot gevolg.

Beter is om samen met jouw naaste rustig te onderzoeken wat er kan worden gedaan. En waar hij of zij zich prettig en veilig bij voelt. Of om bijvoorbeeld eerst advies te vragen bij Veilig Thuis.

Jouw naaste kan door eergerelateerd geweld dubbele gevoelens ervaren. Aan de ene kant kan er angst zijn voor de familie en voor (de dreiging van) het geweld. Aan de andere kant wil jouw naaste mogelijk trouw blijven aan zijn of haar familie. Dit maakt het vaak moeilijk om voor de eigen veiligheid te kiezen.

Eergerelateerd geweld kan voor heftige emoties zorgen. Met mogelijk heftige uitspraken en/of gedrag tot gevolg. Het is goed om te beseffen dat dit niet persoonlijk bedoeld is. En om te proberen om je in te leven en jouw naaste te steunen, in plaats van erover te oordelen.

De gevolgen van eergerelateerd geweld kunnen groot zijn. Jouw naaste kan last krijgen van lichamelijke klachten, of psychische problemen zoals PTSS. Ook kan hij of zij het vertrouwen in zichzelf of in anderen kwijtraken. Net als de kracht om voor zichzelf op te komen, en het gevoel veilig te zijn.

Vooral voor kinderen en jongeren die eergerelateerd geweld meemaken zijn de emotionele gevolgen groot. Vaak krijgen zij problemen met intimiteit, seksualiteit en het opbouwen van nieuwe relaties.

Anders dan bij lichamelijke mishandeling, is de directe schade van geestelijke mishandeling niet zichtbaar. Hierdoor kan het voor de omgeving moeilijk zijn om te begrijpen welke gevolgen het heeft.

Lees meer over de signalen van mishandeling. Of lees meer over de onzichtbaarheid van emotionele mishandeling.

Door eergerelateerd geweld kunnen er ook andere problemen ontstaan. Bijvoorbeeld als jouw naaste geen thuis en/of geld meer heeft, na te zijn verstoten. Of als hij of zij door lichamelijke schade na mishandeling niet meer kan werken. Soms is iemands leven voor altijd veranderd en het is fijn als je jouw naaste hierin waar mogelijk kunt ondersteunen.

Houd er rekening mee dat geen één situatie hetzelfde is. Iedereen kan anders op eergerelateerd geweld reageren en ook de gevolgen zijn voor iedereen anders.

Het is belangrijk te beseffen dat jij als naaste het geweld niet kunt of moet stoppen. Je kunt wel met jouw dierbare meedenken over wat hij of zij kan doen. Vraag ook op welke manier je hem of haar kunt helpen. Voor iemand die een heftige gebeurtenis heeft meegemaakt, kan het bijvoorbeeld prettig zijn als dingen uit handen worden genomen.

Het is belangrijk om niet weg te kijken en een vermoeden goed te onderzoeken. Je kunt jouw naaste bijvoorbeeld voorzichtig vragen naar zijn of haar situatie.

Je mag ook altijd om advies vragen bij Veilig Thuis, via 0800-2000 of via de chat op hun website.

Probeer in te schatten hoe gevaarlijk de situatie is en of jouw naaste naar huis kan gaan. Dit kun je doen door te vragen naar zijn of haar veiligheid. Probeer hierbij niet te snel conclusies te trekken, hoe lastig dat misschien ook is.

Is er direct gevaar? Dan zou je samen een veilige opvangplek kunnen zoeken. Via de keuzehulp op deze pagina of via de website van Opvangatlas.

Je mag ook altijd samen om hulp of advies vragen en/of een melding maken bij de politie (0900-8844). Of bij Veilig Thuis, via 0800-2000 of via de chat op hun website.

Van de buitenkant zie je niet altijd dat iemand met eergerelateerd geweld te maken heeft. En ook niet hoeveel last hij of zij hiervan heeft. Vertelt jouw naaste je hierover? Neem het dan serieus, want het is voor hem of haar belangrijk om geloofd te worden.

De situatie kan ook op jou diepe indruk maken. Ondanks de sterke emoties die je mogelijk ervaart, is het belangrijk om rustig te blijven. Probeer vooral goed te luisteren naar wat jouw naaste meemaakt of heeft meegemaakt. En daarbij zijn of haar emoties te erkennen.

Neemt jouw naaste je in vertrouwen? Laat hem of haar dan weten dat je het nooit zomaar aan anderen zult vertellen. En dat er niets achter zijn of haar rug om gebeurt.

Is het nodig om het toch met een ander te delen, bijvoorbeeld omdat de situatie te onveilig is? Bespreek dit dan eerst met jouw naaste.

Laat weten dat alle gevoelens en emoties er mogen zijn. Jouw naaste kan bijvoorbeeld last hebben van herbelevingen, angstig zijn of moeite hebben om anderen te vertrouwen. Erken alle gevoelens die naar boven komen. Ook als je ze zelf niet begrijpt, bijvoorbeeld wanneer jouw naaste bang is terwijl er geen direct gevaar meer is.

Voor mogelijke schuldgevoelens geldt hetzelfde. Het geweld is natuurlijk nooit de schuld van jouw naaste, en dit besef is belangrijk voor het herstel. Toch kun je beter zeggen "Het is niet jouw eigen schuld", dan "Je moet je niet schuldig voelen". Je kunt het schuldgevoel namelijk niet zomaar wegnemen; dit heeft tijd nodig om te verminderen.

Het kan dat zijn dat jouw naaste zelf niet beseft dat hem of haar geweld wordt aangedaan. Of dat hij of zij er moeite mee heeft om anderen hierover in vertrouwen te nemen.

Heb je een sterk vermoeden van eergerelateerd geweld? Wees dan niet bang om hier voorzichtig naar te vragen. En om te vragen hoe je iemand zou kunnen helpen. Ook als jouw naaste je er zelf over vertelt.

Gaat het om een naaste die in het verleden eergerelateerd geweld meemaakte? Dit laat vaak diepe sporen na. Je kunt hem of haar helpen door zonder oordeel te luisteren. En te laten weten dat hij of zij er niet alleen voor staat.

Jouw naaste kan mogelijk erg veel last hebben van schaamte en angst. Of er veel moeite mee hebben om negatief over de familie te praten.

Respecteer het tempo waarop hij of zij over de situatie wil vertellen. Laat zien dat je er bent als jouw naaste je nodig heeft. En dat hij of zij er niet alleen voor staat. En laat hem of haar uiteindelijk zelf bepalen wat er wel en niet gebeurt.

Hulp aanbieden met de gewone dingen kan prettig zijn. Vraag of je jouw naaste kunt helpen met bijvoorbeeld boodschappen doen, koken of de kinderen van school halen. Op deze manier kan hij of zij zelf vertellen welke hulp fijn is.

Je kunt jouw naaste vertellen over de rechten die hij of zij heeft. Zoals het recht om naar school te gaan en het recht op bescherming tegen geweld. In Nederland is (dreigen met) geweld strafbaar.

Wees niet bang om te blijven zeggen dat het geweld nooit de schuld is van jouw naaste. Ook al is dat misschien wat hij of zij denkt. Dit besef is heel belangrijk voor het herstel.

Het is ook belangrijk om de emoties van jouw naaste te erkennen. Daarom kun je beter "Het is niet jouw schuld" zeggen dan "Je moet je niet schuldig voelen." Je kunt het schuldgevoel namelijk niet zomaar wegnemen; het heeft vaak tijd nodig om te verminderen.

Het is normaal dat jouw naaste lang na het geweld nog (elke dag) last heeft van wat er gebeurd is. Herstellen van eergerelateerd geweld kost tijd en iedereen heeft hierin zijn eigen tempo. Wees daarom geduldig en bied tijd en ruimte om erover te kunnen praten.

Je kunt jouw naaste vertellen over de hulp en (h)erkenning die hij of zij kan vinden via Slachtofferwijzer. Op deze pagina vindt jouw naaste:

• verhalen van anderen die eergerelateerd geweld meemaakten;
• organisaties die contact met lotgenoten organiseren;
• organisaties die professionele hulp, advies en/of een veilige opvangplek bieden;
• informatie over zijn of haar rechten, het strafproces en mogelijke schadevergoeding, en
• meer informatie over eergerelateerd geweld.

Is de cultuur van jouw naaste anders dan die van jou? Dan kun je ook proberen om hier meer over te weten te komen. Zo kun je de situatie en de rol van eer mogelijk beter begrijpen. En zo kun je jouw naaste nog beter steunen.

Heeft jouw naaste vroeger eergerelateerd meegemaakt, en heeft hij of zij er nog veel last van? Jullie zouden samen kunnen onderzoeken welke interesses en talenten jouw naaste verder wil ontwikkelen. Dit kan helpen om het zelfbeeld te verbeteren en om het gewone leven weer op te pakken. Let er wel op dat je jouw naaste zelf laat beslissen wat er wel en niet gebeurt.

Zijn jullie jonger dan 18 jaar? Vraag dan hulp van een volwassene die jullie allebei vertrouwen. Zeker bij het doen van aangifte is het slim om een volwassene mee te laten gaan.

Het is begrijpelijk als je er alles aan wil doen om het geweld te stoppen. Toch kun je beter niet zelf contact opnemen met de familie. Hiermee wordt namelijk duidelijk dat jouw naaste jou en misschien ook anderen heeft verteld over de situatie thuis. Dit kan het gevoel geven dat de familie-eer opnieuw is beschadigd, met mogelijk nog meer geweld tot gevolg.

Te snel advies geven, zelf in actie komen of jouw naaste aanmoedigen om maatregelen te nemen, kan negatieve gevolgen hebben. Het is belangrijk om samen met jouw naaste eerst goed te kijken naar de situatie. Wat kan er gedaan worden en waar voelt hij of zij zich prettig en veilig bij?

Soms kun je de dingen die je zegt heel goed bedoelen, maar kan iets toch kwetsend zijn. Bijvoorbeeld omdat je het zelf niet hebt meegemaakt, maar toch zegt dat je snapt hoe hij of zij zich voelt. Probeer dit soort uitspraken te voorkomen.

Wat je altijd zou kunnen zeggen, is: "Ik heb het zelf niet meegemaakt, maar ik kan me voorstellen dat het heel heftig is (geweest). Ik vind het heel erg dat dit jou is/wordt aangedaan en ben er voor je als je erover wil praten."

Ook is het begrijpelijk dat je vol zit met vragen. Probeer toch om geen vragen te stellen waaruit blijkt dat je niet begrijpt hoe dit heeft kunnen gebeuren. Vragen als: ‘‘Waarom heb je niet eerder om hulp gevraagd?’’ kunnen overkomen alsof jouw naaste zelf schuldig is. Of het gevoel geven dat je hem of haar niet helemaal gelooft.

Maak altijd duidelijk dat je jouw naaste serieus neemt en dat hij of zij nooit zelf schuldig is.

Lees meer over victim blaming om nog beter te voorkomen dat je het schuldgevoel van jouw naaste onbedoeld vergroot.

Mogelijk denk je te weten wat voor jouw naaste de beste manier is om met de situatie om te gaan. Toch heeft iedereen zijn eigen tempo en eigen manier hierin. Probeer daarom geen uitspraken te doen als:

• "Je moet je gevoelens niet wegstoppen."
• "Je moet wel gewoon huilen, hoor."
• "Als je er niet over praat, kun je het ook geen plek geven."

Mogelijk denk je te weten wat voor jouw naaste het beste zou zijn. Toch is het belangrijk dat je hem of haar zelf laat beslissen wat er wel en niet gebeurt. Zeg bijvoorbeeld niet: "Je moet echt naar de politie gaan." Of ‘‘Nu wordt het echt tijd om weer eens op pad te gaan.’’

Probeer altijd de grenzen en het eigen tempo van jouw naaste te respecteren, in plaats van te pushen.

Het kan voor jouw naaste pijnlijk zijn als je de situatie of zijn of haar emoties bagatelliseert. Ook als het geweld jaren geleden gebeurde, want het laat vaak diepe sporen achter. Probeer geen uitspraken te doen waardoor jouw naaste het gevoel krijgt niet serieus te worden genomen. Zoals:

• ‘’Ik denk niet dat ze jou echt iets aan zullen doen, hoor.’’
• ‘’Je hebt ons toch? Probeer je familie gewoon te vergeten.’’
• ‘’Het is nu al zo lang geleden.’’

Jouw naaste kan verschillende emoties laten zien en zelfs boos en agressief reageren. Dit kan komen door gevoelens van angst, schuld en onmacht. Deze emoties komen vaker voor bij mensen die eergerelateerd geweld meemaken. Probeer te beseffen dat het niet persoonlijk bedoeld is en probeer er niet over te oordelen.

Boze gevoelens richting de ouders of familie zijn heel logisch. Maar het delen hiervan helpt jouw naaste niet altijd. Mogelijk wil jouw naaste, ondanks het geweld, trouw blijven aan zijn of haar familie. Het is goed om hier rekening mee te houden.

Is de situatie weer veilig, maar heeft jouw naaste nog steeds last van wat er gebeurd is? Je wil natuurlijk graag dat hij of zij snel herstelt en de hele situatie achter zich kan laten. En je denkt daarom misschien al snel in oplossingen.

Het is goed te beseffen dat je de gebeurtenis(sen) en de emotionele gevolgen niet weg kunt nemen. Met oplossingen komen is dus niet altijd de gewenste reactie. Een luisterend oor is vaak veel belangrijker.