Het verschil tussen civiel recht, bestuursrecht en strafrecht

Als slachtoffer van milieucriminaliteit kun je via verschillende rechtsgebieden (routes) juridische stappen zetten.

De drie routes die je kunt volgen zijn: civiel recht, bestuursrecht en strafrecht. Elk rechtsgebied heeft een ander doel en biedt andere mogelijkheden. En het ligt aan de situatie met welke organisatie je te maken krijgt, zoals de gemeente of het Openbaar Ministerie.

Hieronder lees je wat de verschillen zijn, welke organisaties erbij horen en wat jij ermee kunt bereiken.

Civiel recht: als je schadevergoeding wilt

Civiel recht gebruik je als je door milieucriminaliteit schade hebt opgelopen en deze schade vergoed wilt krijgen. Denk aan gezondheidsproblemen, verlies van inkomen of schade aan je woning of leefomgeving.

Je stelt dan eerst de veroorzaker aansprakelijk. Dat kan een persoon of bedrijf zijn, maar soms ook de overheid.

Wat kun je doen via het civiele recht?

• Een persoonlijke schadevergoeding eisen.
  → Dit kan via een brief of via een rechtszaak.
• Een collectieve rechtszaak starten met anderen (zoals een WAMCA-procedure).
  → Handig als meerdere mensen door dezelfde oorzaak schade hebben.
• Als werknemer een schadevergoeding vragen aan je werkgever.
  → Bijvoorbeeld als je ziek bent geworden door gevaarlijke stoffen op je werk.

Bij civiele zaken heb je meestal een advocaat nodig. De kosten verschillen per situatie, maar je kunt soms een vergoeding via je rechtsbijstandsverzekering krijgen.

Binnenkort lees je op Slachtofferwijzer meer over het civiele recht en wat je daarmee kunt bereiken in jouw situatie.

Bestuursrecht: als je wilt dat de overheid ingrijpt

Bestuursrecht gebruik je als je wilt dat de overheid in actie komt. Bijvoorbeeld om een schadelijke activiteit te stoppen of te controleren.

Je kunt terecht bij de gemeente, provincie of omgevingsdienst. Ook de Nederlandse Arbeidsinspectie of de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) kunnen betrokken zijn.

Wat kun je doen via het bestuursrecht?

• Om informatie vragen via een Woo-verzoek.
  → Zo ontdek je wat de overheid weet over de schadelijke activiteiten én of er al op is gereageerd.
• De overheid vragen om op te treden met een handhavingsverzoek.
  → Hiermee kun je zorgen dat een persoon of bedrijf zich aan de milieuregels houdt.
• Bezwaar maken tegen een besluit.
  → Ben je het niet eens met een besluit? Dan kun je uiteindelijk naar de bestuursrechter.

Je hebt volgens de wet meestal geen advocaat nodig. Maar hulp van een jurist, advocaat of een belangenorganisatie kan wel handig zijn.

Binnenkort lees je op Slachtofferwijzer meer over het bestuursrecht en wat je daarmee kunt bereiken in jouw situatie.

Strafrecht: als je wilt dat de dader wordt gestraft

Strafrecht gebruik je als je wilt dat iemand gestraft wordt voor het voorbijgaan aan milieuregels of milieuwetten. Bijvoorbeeld door expres giftige stoffen in de natuur te gooien, of belangrijke veiligheidsregels te negeren.

Strafzaken lopen altijd via de overheid. De politie onderzoekt meestal wat er is gebeurd. In sommige gevallen doen andere organisaties dit, zoals de FIOD, ILT-IOD of NVWA-IOD. Het Openbaar Ministerie (OM) beslist of er een strafzaak komt.

Als slachtoffer kun je op verschillende manieren een rol spelen in dit proces.

Wat kun je doen via het strafrecht?

• Aangifte doen bij de politie of het OM.
  → Zo breng je het strafbare gedrag onder de aandacht.
• Schadevergoeding vragen binnen een strafzaak.
  → Je kunt je schade laten meenemen in het strafproces.
• Gebruikmaken van de rechten die je als slachtoffer soms hebt.
  → Bijvoorbeeld het recht op informatie over de rechtszaak, of het vertellen van je verhaal in de rechtszaal (spreekrecht).

Gebeurt er niets met jouw aangifte? Dan is de kans groot dat het Openbaar Ministerie heeft besloten om de verdachte niet voor de rechter te brengen. In dat geval kun je een 'artikel 12 Sv-procedure' starten (Wetboek van Strafvordering). Daarmee vraag je het gerechtshof (een hogere rechter) of het OM toch een strafzaak moet beginnen.

Je hebt meestal geen advocaat nodig. Maar bij sommige stappen, zoals bij een aangifte, schadevergoeding of spreekrecht, kan hulp van een slachtofferadvocaat fijn zijn.

Binnenkort lees je op Slachtofferwijzer meer over het strafrecht en wat je daarmee kunt bereiken in jouw situatie.

Welke route bij jouw situatie past, hangt af van wat je wilt bereiken. Je kunt ook proberen om verschillende routes tegelijk te nemen. Sommige stappen zijn ingewikkeld. Dan kan het slim of zelfs verplicht zijn om hulp te vragen aan een expert, zoals een advocaat.

Lees meer over de juridische mogelijkheden die je als slachtoffer van milieucriminaliteit hebt.

Binnenkort lees je op Slachtofferwijzer ook meer over:

• welke juridische stap bij jouw situatie past en wanneer je een advocaat nodig hebt,
• wat er gebeurt als het Openbaar Ministerie strafrechtelijk onderzoek doet, en
• welke rechten je hebt als slachtoffer binnen het strafproces.