Hoe help ik iemand die te maken heeft (gehad) met stalking?

Vertelt jouw naaste te worden gestalkt? Dan zie je misschien al snel voor je dat hij of zij op straat wordt gevolgd. Of bijvoorbeeld steeds wordt gebeld. Maar digitaal stalken komt ook steeds vaker voor.

Denk aan een gps-tracker

die stiekem in iemands tas wordt gestopt. Of aan iemand die steeds weer bedreigingen stuurt via social media

. Zo bestaan er nu bijvoorbeeld Facebook-stalkers en Instagram-stalkers.

Iemand hoeft niet altijd gestalkt te worden door een bekende, zoals een (ex-)partner of familielid. Het komt ook voor dat de stalker een onbekende is. Het is belangrijk om elke vorm van stalking serieus te nemen als jouw naaste je hierover vertelt.

Stalking heeft niet altijd zichtbare

schade tot gevolg, zoals lichamelijke schade of schade aan spullen. Daardoor worden mensen die met een stalker te maken hebben, niet altijd geloofd. Of de situatie wordt door hun omgeving gebagatelliseerd

.

Het is belangrijk dat jouw naaste erop kan vertrouwen te worden geloofd. Ook als de schade niet (direct) zichtbaar is. Zodat hij of zij niet het gevoel krijgt er alleen voor te staan.

Jouw naaste kan vooral op emotioneel

gebied klachten ervaren. Zo kan hij of zij last hebben van angsten en boosheid, en/of het vertrouwen in anderen helemaal verliezen. Het is goed om hier rekening mee te houden.

Houd er rekening mee dat geen één situatie hetzelfde is. Iedereen kan anders op stalking reageren en ook de gevolgen zijn voor iedereen anders.

Gestalkt worden kan een groot gevoel van onveiligheid geven. En jouw naaste het idee geven altijd in de gaten te worden gehouden. Dit kan veel invloed hebben op zijn of haar leven, zoals op het werk of binnen het gezin.

Een stalker kan er ook voor zorgen dat jouw naaste zich meer en meer afsluit van anderen. Hierdoor kan het voor hem of haar moeilijk zijn om (weer) relaties op te bouwen.

Stalking kan voor heftige emoties zorgen. Met mogelijk heftige uitspraken en/of gedrag tot gevolg. Het is goed om te beseffen dat dit niet persoonlijk bedoeld is. En om te proberen om je in te leven en jouw naaste te steunen, in plaats van erover te oordelen.

Het is belangrijk te beseffen dat jij als naaste de stalking niet kunt of moet stoppen. Je kunt wel met jouw dierbare

meedenken over wat hij of zij kan doen. Vraag ook op welke manier je hem of haar kunt helpen. Het kan bijvoorbeeld prettig zijn als dingen uit handen worden genomen.

Een stalker stopt niet zomaar, en hij of zij probeert de schuld vaak bij het slachtoffer te leggen. Het is logisch dat je er alles aan wil doen om jouw naaste te helpen.

Toch is het niet aan te raden om zelf het gesprek met de stalker aan te gaan. Vaak gaat het stalken hierna gewoon verder. Het kan zelfs nog erger worden, doordat de stalker weet dat erover gesproken is.

Stalking kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het zijn dat de stalker een afwijzing moeilijk kan accepteren. Vaak gaat stalking samen met psychische problemen en/of het missen van sociale vaardigheden

. En ook zien we dat stalkers vaak een narcistische persoonlijkheid

hebben.

Stalking kan ook de vorm van een verslaving of een obsessie

aannemen. De stalker wil zo graag contact of een reactie ontvangen, dat hij of zij hier alles voor over heeft. Iedere vorm van contact voedt deze obsessie. Geen contact is daarom het beste, vanuit jouw naaste én vanuit de omgeving.

Probeer in te schatten hoe gevaarlijk de situatie is. Dit kun je bijvoorbeeld doen door jouw naaste vragen te stellen. Zoals:

• "Voel je je erg bang/alleen?"
• "Hoe lang is dit al aan de hand?"
• "Hoe vaak komt het voor?"

Lijkt de situatie gevaarlijk? Dan kan het goed zijn om samen een veilige opvangplek te zoeken. Dit kan via de website van Opvangatlas.

Je mag ook altijd samen om advies vragen en/of een melding maken bij de politie (0900-8844). Of bij Veilig Thuis, via 0800-2000 of via de chat op hun website.

Van de buitenkant zie je niet altijd dat iemand met een stalker te maken heeft. En ook niet hoeveel last hij of zij hiervan heeft. Vertelt jouw naaste je over een stalker? Neem het dan serieus, want het is voor hem of haar belangrijk om geloofd te worden.

Dat jouw naaste gestalkt wordt, kan ook bij jou veel losmaken. Ondanks de sterke emoties die je mogelijk ervaart, is het belangrijk om rustig te blijven. Probeer vooral goed te luisteren naar wat jouw naaste meemaakt of heeft meegemaakt. En daarbij zijn of haar emoties te erkennen

.

Laat weten dat alle gevoelens en emoties er mogen zijn. Jouw naaste kan bijvoorbeeld last hebben angst, of moeite hebben om anderen te vertrouwen. Erken

alle gevoelens die naar boven komen. Ook als je ze zelf niet begrijpt, bijvoorbeeld wanneer jouw naaste bang is terwijl het stalken al gestopt is.

Vraag of jouw naaste het fijn vindt als je met hem of haar meedenkt. Bijvoorbeeld over manieren om het stalken te stoppen. Over hoe jouw naaste zijn of haar gevoel van veiligheid weer terug kan krijgen. En over hoe hij of zij het beste kan omgaan met stalking.

Tips hiervoor vind je via deze pagina op Slachtofferwijzer. Denk aan het opslaan van WhatsApp-berichten of het bijhouden van wat er wanneer gebeurt. Via de Blijf Groep vind je onder andere tips over veilig internetten. Ook vind je meer informatie over stalking via deze brochure van de politie.

Je kunt jouw naaste vragen of er bewijs is dat hij of zij kan verzamelen. Denk aan screenshots van WhatsApp-gesprekken, mails of opgenomen telefoongesprekken. Dit is voor een mogelijke aangifte

belangrijk en vergroot de kans dat de stalker kan worden opgepakt.

Hulp aanbieden met de gewone dingen kan prettig zijn. Vraag of je jouw naaste kunt helpen met bijvoorbeeld boodschappen doen of de kinderen van school halen. Op deze manier kan hij of zij zelf vertellen welke hulp fijn is.

Hebben (ook) kinderen last van de stalking? Dan kun je samen naar oplossingen zoeken en vragen hoe jij hierbij kunt helpen. Als de situatie dreigend is, kun je in overleg met jouw naaste contact opnemen met Veilig Thuis.

Een goede stap kan zijn om de stalker met een brief duidelijk te maken dat de stalking moet stoppen. Zo'n brief noemen we een stopbrief. Als jouw naaste het fijn vindt, zouden jullie dit samen kunnen doen.

Meer tips voor het schrijven van een stopbrief en een voorbeeld van een stopbrief vind je op Slachtofferwijzer.

Jouw naaste zou straatvrees

kunnen ontwikkelen en/of zich steeds meer kunnen gaan afsluiten van anderen. Je zou dan kunnen voorstellen om er samen op uit te gaan. Het is daarbij wel altijd belangrijk om hierin zijn of haar eigen tempo

te blijven volgen. Anders zou je jouw naaste een richting op kunnen duwen waar hij of zij nog niet aan toe is.

Je kunt jouw naaste vertellen over de hulp en (h)erkenning

die hij of zij kan vinden via Slachtofferwijzer. Op deze pagina vindt jouw naaste:

• verhalen van anderen die stalking meemaakten;
• organisaties die contact met lotgenoten
  organiseren;
• organisaties die professionele hulp, advies en/of een veilige opvangplek bieden;
• informatie over zijn of haar rechten, het strafproces
  en mogelijke schadevergoeding, en
• meer informatie over stalking.

Het is normaal dat jouw naaste lang na de stalking nog last kan hebben van wat er gebeurd is. Herstellen van een heftige situatie kost tijd en iedereen heeft hierin zijn eigen tempo

. Wees daarom geduldig en bied tijd en ruimte om erover te kunnen praten. Ook als het stalken al lang geleden gestopt is.

Zijn jullie jonger dan 18 jaar? Vraag dan hulp van een volwassene die jullie allebei vertrouwen. Zeker bij het doen van aangifte

is het slim om een volwassene mee te laten gaan.

Probeer te beseffen dat de invloed die een stalker op jouw naaste kan hebben groot is. Wat de stalker doet is strafbaar en het gaat om een ernstige situatie. Probeer daarom te voorkomen dat je bagatelliserende opmerkingen

maakt waardoor jouw naaste zich niet serieus genomen voelt. Nu, maar ook als de stalking al gestopt is en jouw naaste nog steeds klachten ervaart.

Denk aan opmerkingen als:

• "Maak je maar niet druk, hij/zij zal vanzelf de focus op jou verliezen."
• "Het is nu al zo lang geleden. Je hoeft nu toch niet meer bang te zijn?"

Soms kun je de dingen die je zegt heel goed bedoelen, maar kan iets toch kwetsend zijn. Bijvoorbeeld omdat je het zelf niet hebt meegemaakt, maar toch zegt dat je snapt hoe jouw naaste zich voelt. Probeer dit soort uitspraken te voorkomen.

Wat je altijd zou kunnen zeggen, is: "Ik heb het zelf niet meegemaakt, maar ik kan me voorstellen dat het heel heftig is (geweest). Ik vind het heel erg dat dit jou is/wordt aangedaan

en ben er voor je als je erover wil praten."

Ook is het begrijpelijk dat je vol zit met vragen. Probeer toch om geen vragen te stellen waaruit blijkt dat je niet begrijpt hoe dit heeft kunnen gebeuren. Vragen als: ‘‘Waarom heb je niet eerder hulp gezocht?’’ kunnen overkomen alsof jouw naaste zelf schuldig is. Of het gevoel geven dat je hem of haar niet helemaal gelooft.

Maak altijd duidelijk dat je jouw naaste serieus neemt en dat hij of zij nooit zelf schuldig is.

Lees meer over victim blaming om nog beter te voorkomen dat je het schuldgevoel van jouw naaste onbedoeld vergroot.

Mogelijk denk je te weten wat voor jouw naaste de beste manier is om met de situatie om te gaan. Toch heeft iedereen zijn eigen tempo

 en eigen manier hierin. Probeer daarom geen uitspraken te doen als:

• "Je moet je gevoelens niet wegstoppen, hoor."
• "Als ik jou was zou ik hem/haar allang hebben uitgescholden."

Moedig jouw naaste niet aan om berichtjes, mailtjes en voicemails van je stalker te verwijderen. Dit kan belangrijk bewijsmateriaal

zijn en kan later in het proces van pas komen om de stalker te stoppen.

Mogelijk denk je te weten welke acties voor jouw naaste het beste zouden zijn. Toch is het belangrijk dat je hem of haar zelf laat beslissen wat er wel en niet gebeurt. Zeg bijvoorbeeld niet: "Je moet echt naar de politie gaan." Of ‘‘Nu wordt het echt tijd om weer eens op pad te gaan.’’

Probeer altijd de grenzen en het eigen tempo

 van jouw naaste te respecteren, in plaats van te pushen

.

Jouw naaste kan verschillende emoties laten zien en zelfs boos en agressief reageren. Dit kan komen door gevoelens van angst en onmacht

. Deze emoties komen vaker voor bij mensen die stalking meemaken. Probeer te beseffen dat het niet persoonlijk bedoeld is en probeer er niet over te oordelen.

Boze gevoelens richting de stalker zijn heel logisch, maar het delen hiervan helpt jouw naaste niet altijd. Vaak is het een bekende, zoals de (ex-)partner. Mogelijk wil jouw naaste, ondanks de stalking, aan hem of haar trouw blijven. Het is goed om hier rekening mee te houden.

Is het stalken gestopt, maar heeft jouw naaste nog steeds last van wat er gebeurd is? Je wil natuurlijk graag dat hij of zij snel herstelt

en de hele situatie achter zich kan laten. En je denkt daarom misschien al snel in oplossingen.

Het is goed te beseffen dat je de gebeurtenissen en de emotionele

gevolgen niet weg kunt nemen. Met oplossingen komen is dus niet altijd de gewenste reactie. Een luisterend oor is vaak veel belangrijker.